/ handelskrigen / "Dette vil berre valda skade for USA og verda rundt"

Karen Helene Ulltveit-Moe meiner president Donald Trumps reknestykke om toll ikkje heng på greip. Ho seier Noreg no må snakka med USA.

– Det er openbert at det er kontakt allereie, og norske styresmakter må prøva å snakka med amerikanske styresmakter for å få dei bort frå denne ideen, seier Ulltveit-Moe til NTB.

Reknestykket USA-presidenten presenterer gir veldig lita meining, meiner Karen Helene Ulltveit-Moe.

Professoren i samfunnsøkonomi ved Universitetet i Oslo seier det er for tidleg å seia korleis dei ulike bransjane i norsk næringsliv kjem til å bli ramma. Medan nokon blir hardast ramma direkte av tollen mot norske varer, blir andre ramma indirekte, til dømes via tollen mot EU.

– Me veit kva bransjar som eksporterer direkte til USA frå Noreg, til dømes fisk, og at dei no får ein toll på 15 prosent. Men så er det slik at me òg har ei rekke bransjar som eksporterer til andre land, til dømes bildelar til Tyskland. Det er viktig å seia at om ein treffest direkte eller indirekte, treng ikkje vera avgjerande for kor stor effekt tollen får, understrekar ho.

– Det er ikkje nokon tvil om at dette her er veldig alvorleg, mellom anna for norsk fiskerieksport, seier ho til NTB.

– Heilt ville reknestykke

– Etter Donalds Trumps tale og framlegging av listar med toll verda over, manglar me framleis faktagrunnlaget, seier samfunnsøkonomen. Ho meiner Trumps regnstykke er heilt ville og ikkje moglege å følgja.

– Me treng meir informasjon. Det er ikkje rett i det heile – denne remsa med toll og handelsbarrierar som han viste fram. Å følgja dei reknestykka lèt seg berre ikkje gjera, seier ho. Når attpåtil moms blir bringa på bane, verkar det endå villare, meiner ho.

– Det å skulla tenkja på moms som eit handelshinder er jo heilt vilt. Moms blir jo pålagd alle varer. Når ein snakkar om handelshinder, så snakkar me om hinder som treffer berre det som blir importert, og ikkje det som blir produsert lokalt. Moms treffer jo heilt likt, anten ei vare er produsert i Noreg eller USA, påpeikar ho.

– Skader USA og verda

Når det gjeld sjølve utrekninga av dei ulike tollbarrierane, stemmer det rett og slett ikkje, ifølgje Ulltveit-Moe.

– Dette reknestykket som dei presenterte i går, gir veldig lita meining. Det dei omtrent har gjort, er at dei har teke utgangspunkt i bilaterale handelsunderskot på varer opp mot Amerika, og så har dei teke det som teikn på at her eksisterer det toll-handelsbarrierar mot amerikanske varer.

Ulltveit-Moe kallar heile seansen onsdag for trist, urovekkjande og historisk – med negativt forteikn.

– Me blir bringa tilbake til ei heilt anna tid. Dette vil berre valda skade for USA og verda rundt. Amerika – som har vore ei form for leiestjerne for å liberalisera verdshandelen og stå for eit regelbasert handelssystem – dette er berre til å rista på hovudet av.

Veldig alvorlig

Dette er veldig alvorleg, seier statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) om dei nye tollsatsane til NRK.

Statsministeren gir uttrykk for bekymring rundt Donald Trumps gjengjeldingstoll der Noreg blir ramma av 15 prosent toll på alle varer.

– For eit land som Noreg som lever av eksport, er dette alvorleg, og det vil få konsekvensar for mange norske bedrifter, og det vil også kunne få konsekvensar for arbeidsplassar. Men vi skal ikkje stoppe opp ved dette, no må vi gjere alt vi kan for å få oversikt over situasjonen, seier Støre til statskanalen.

USAs toll mot Noreg er på 16 prosent, opplyser næringsministeren. Tidlegare har det vorte opplyst at tollen er på 15 prosent.

Næringsminister Cecilie Myrseth (Ap) kom med det oppdaterte anslaget på eit møte med norsk næringsliv torsdag morgon.

– No som me har dei nyaste tala, betyr det at Noreg får 16 prosent toll, seier ho til NTB.

Ho er tydeleg på at tala kan endra seg.

– Det kjem ei lang liste med unntak, som jo òg kan endra seg, seier Myrseth.

Alle land får ein minstesats på 10 prosent som blir innførte 5. april. Land med handelsoverskot med USA får òg ein gjensidig påverknadstoll. Dette utgjer 6 prosent for Noreg. Samla sett blir det 16 prosent toll mot norske varer frå 9. april, ifølgje Dagens Næringsliv.

Rekordpris på gull

Rett etter at USAs president Donald Trump la fram nye tollsatsar, steig prisen på gull til sitt høgaste nivå nokon gong, med over 3150 dollar per unse.

Ved 2-tida norsk tid natt til torsdag ligg prisen på 3161,63 dollar.

Gullprisen har stige medan aksjemarknadene i verda har falle.

Ifølgje Det kvite hus er gull halde unna Trumps presidentordre om tollsatsar, der varer frå alle andre land i verda blir pålagde minst 10 prosent toll – og mange land får mykje meir.

Bekymring i aluminium

Aluminiumgiganten Hydro er bekymra for at fleire land innfører mottiltak og eigne tollbarrierar etter at USA innfører gjensidig toll for land over heile verda.

– Det er framleis stor uvisse om utviklinga framover, for Hydro og for industri verda over, seier informasjonsdirektør Halvor Molland i Hydro til Dagens Næringsliv onsdag kveld.

Onsdag vart det klart at USA innfører 15 prosent toll på norske varer, og 20 prosent på varer frå EU. Det kjem i tillegg til den varsla tollen på 25 prosent på alle utanlandske bilar som blir importerte til USA.

For Hydro vil tollsatsen mot Noreg ha lita påverking fordi aluminiumprodusenten har minimalt med sal til USA direkte – men 25 prosent toll på bilar er verre, ettersom selskapet leverer aluminium mellom anna til tysk bilindustri.

Hydros bekymring er at handelskrigen skal eskalere, og at fleire land skal innføre mottiltak og eigne tollbarrierar.

– Det er framleis vår bekymring at dette kan skape ein endra vareflyt på aluminium. At aluminium som tidlegare har gått til USA, no vil gå til andre marknader. Viss til dømes mykje meir blir selt inn i Europa, kan det gjere at EU innfører vernetiltak. Her er risikoen at Noreg hamnar utanfor, og i ein skvis mellom EU og USA, seier informasjonsdirektøren.

– Og ikkje minst er vi bekymra for den generelle utsikta. Reint makroøkonomisk er ikkje handelskrig bra for utviklinga, seier Molland.

– Eit tidsskilje

Virke-sjef Bent G. Apeland meiner president Donald Trumps toll-tale inneber eit tidsskilje. Han seier tollen gjer at den internasjonale handelen blir dyrare.

Onsdag kveld vart det klart at USA vil innføre toll mot alle land i verda som har toll som treffer USA. Blant dei er Noreg, som får toll på 15 prosent, og EU, som får toll på 20 prosent.

– Trumps tale i kveld inneber eit tidsskilje, seier Virke-sjef Bent G. Apeland til HandelsWatch.

– Tollen gjer at den internasjonale handelen blir dyrare, og det rammar alle som kjøper og sel varer internasjonalt, inkludert Noreg, seier han.

Apeland viser til at Noreg eksporterer og importerer mykje, og norske verksemder har verdikjeder i fleire land.

– Slik blir norsk næringsliv ramma – og det er alvorleg. Dette er dårleg nytt for verdshandelen. EU og andre land vil sjå behov for å svare og innføre vernetoll. EU vil sannsynlegvis svare med vernande tollsatsar seinare i april, trur Apeland.